کم کاری تیروئید – هیپو تیروئیدی نوزاد Hypothyroidism
کم کاری تیروئید – هیپو تیروئیدی Hypothyroidism – بعد از دیابت از شایع ترین بیماری های مربوط به غدد درون ریز می باشد که با کاهش توانایی تیروئید در تولید هورمونهای تری یدوتیرونین T۳ و تیروکسین T۴ همراه است . غده تیروئید با ترشح هورمون وظیفه تولید گرما ، تنظیم مصرف انرژی و تسهیل در رشد در بدن را برعهده دارد .
احتمال بروز کم کاری تیروئید در زنان سه برابر مردان می باشد ، شروع کم کاری تیروئید با افزایش سن بیشتر می شود به مرور زمان در صورتی که درمان مناسبی شروع نشود می تواند موجب بروز مشکلات دیگری مانند درد مفاصل ، چاقی ، ناباروری ، یا بیماری های قلبی عروقی ، مشکلات روحی – روانی و افسردگی ، نوروپاتی محیطی (بیحسی و سوزن سوزن شدن نقاط مختلف بدن) و نقص های مادرزادی کودکان شود . البته سیر این بیماری در بالغین به صورت تدریجی می باشد .
بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید معمولا پرهیز غذایی خاصی ندارند ، به جز ملاحظات خاص در مصرف بعضی مواد غذایی مانند کلم ، به صورت افراطی که می تواند منجر به کم کاری تیروئید شود.
عوامل موثر درابتلا به کم کاری تیروئید :
- – بیماری پرکاری تیروئید : گاهی دیده می شود افرادیکه تحت درمان پر کاری تیروئید هستند ، در مقاطعی دچار کم کاری تیروئید نیز می شوند .
- – دوز بالای ید و آمیودارون و یا بلعکس کمبود ید در بدن ، که در این صورت غده تیروئید بزرگ می شود و زمینه ساز گواتر خواهد بود
- – نوع خاصی اختلال التهابی هیپوتیروئیدی خود ایمنی Hashimoto’s thyroiditis – تیروئیدیت هاشیموتو.
هیپوتیروئیدی در زنان و به خصوص دهه پنجم و ششم ، شایع تر از مردان است در این بیماری با ایجاد اختلال در سیستم ایمنی ، سلول هایی که نقش ایمنی بدن را بر عهده داشتند به سلول های دیگر از جمله سلول های غده تیروئید حمله می کنند .
بروز بیماری های خود ایمنی در کشورهایی با عادات غذایی سرشار از ید و همچنین خانواده های دارای سابقه بیماری ، بیشتر دیده می شود لذا پژوهشگران عوامل ارثی را نیز در بروز این بیماری دخیل می دانند .
- – درگواتر شدید یا سرطان تیروئید که با جراحی و برداشتن برداشتن قسمت عمده ای از غده تیروئید ، موجب کاهش ترشح هورمونهای تیروئیدی شده و فرد ناگزیر است تا آخر عمر هورمون تیروئید مصرف نماید.
- – استفاده از ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید بمنظور درمان سایر بیماریهای غده تیروئید
- – کم کاری غده هیپوفیز و ایجاد هیپوتیروئیدی ثانویه
- – مصرف برخی از داروها. بعضی از داروها نظیر لیتوم میتوانند موجب کم کاری تیروئید شوند لذا در صورت مصرف دارو حتما با پزشک خود مشورت نمایید تا از تاثیرداروی مصرفی بر غده تیروئید اطلاع یابید .
علایم کم کاری تیروئید
۱ – کم کاری تیروئید در نوزادان :
کمکاری مادرزادی تیروئید در نوزاد از می تواند موجب اختلال در رشد جسمی و کوتاهی قد ، نا شنوایی و آسیب ذهنی ( کرتینیسم ) شود . در صورت بروز عقبماندگی کرتینیسم ، امکان درمان وجود نخواهد داشت . امروزه جهت تشخیص به هنگام کمکاری مادرزادی تیروئید – در کشورهای پیشرفته – برنامهٔ غربالگری نوزادان از طریق آزمایش خون گرفته شده از پاشنه پای نوزاد ، در فاصله روزهای سوم تا پنجم تولد انجام میشود.
از علایم کم کاری تیروئید در نوزادان می توان به پف صورت ، بزرگی و بیرون زدگی زبان ، بروز حالت های خفگی ، زردی چشم ها و صورت ، یبوست ، خوابیدن بیش از حد و کم بودن فعالیت و تحرک (هیپوتونی ) ، دیر بسته شدن فونتانلها (ملاج سر ) و همچنین حجم کم عضلات اشاره نمود .
۲ – کم کاری تیروئید در کودکان :
علایم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان شامل کاهش رشد ذهنی نسبت به همسالان ، به تاخیر افتادن بلوغ ، کوتاهی قد و تاخیر در رشد دندانهای دائمی می شود .
۳ – علایم کم کاری تیروئید در بزرگسالان :
- – افسردگی
- – خشک و خشن شدن پوست
- – احساس خستگی و خوابآلودگی ، ضعف در ماهیچه های بدن
- – کاهش تعریق بدن
- – بروز سقطهای مکرر
- – حساسیت به سرما
- – یبوست
- – احساس درد های عضلانی و مفاصل
- – کاهش ضربان منظم قلب یا به اصطلاح برادی کاردی
- – اختلال در قاعدگی
- – ریزش مو
- – کاهش قدرت حافظه
- – افزایش وزن بدن
- – افزایش کلسترول خون
توصیه های پزشکی در کم کاری تیروئید :
۱ – علایم کم کاری تیروئید را جدی بگیرید تا با تشخیص به موقع ، بیماری را در مراحل اولیه درمان کرد. از آنجاکه همه نشانهها ی ذکر شده در بعضی اوقات قابل تشخیص نیستند ، آزمایش کم کاری تیروئید برای گروه های زیر توصیه می شود :
زنان باردار ، افراد میانسال بخصوص زنان بالای ۶۰ سال ، مبتلایان به دیابت و آرتریت روماتوئید ، افرادیکه در خانوادهشان سابقه بیماری کم کاری تیروئید دارند.
۲ – معمولا پزشک با تشخیص کم کاری تیرووید از قرصهای حاوی هورمون تیروئید استفاده کرده و فرد با مصرف دارو طی دوره یک یا دوهفته ای شروع به بهبود میکنند و پس از چند ماه احساس سلامتی مینمایند، اما در اکثر مواد می تواند مصرف دارو تا آخر عمر ادامه یابد .
۳ – تشخیص قطعی بیمار هیپوتیروئیدی با اندازهگیری سطح هورمونهای تیروئید در خون میباشد.
برای تشخیص دقیقتر این بیماری سطح TSH خون نیز اندازهگیری خواهد شد پرا که در هیپوتیروئیدی اولیه هیپوفیز در پاسخ به کاهش سطح هورمونهای تیروئید، مقدار بالایی از TSH را ترشح میکند.معمولا درمان هیپوتیروئیدی با مصرف مادامالعمر قرص لووتیروکسین سدیم همراه است . نیمه عمر قرص لووتیروکسین ٧ روز بوده و در بافت ها به T3 تبدیل می شود و بطور مناسبی سطح هوذمون T3 را بالا می برد .