ریفلاکس معده

ریفلاکس معده – Gastric reflux  – به مری یک اصطلاح پزشکی برای بیان سوزش سر معده یا ترش کردن می باشد . این بیماری علاوه برسوزش قسمت مرکزی سینه دارای علائم دیگری نیز هست شایع ترین علت سوء هاضمه ریفلاکس معده به مری می باشد که مشکلاتی را در زندگی اکثر مردم بوجود می آورد .

علایم این بیماری نسبتا جزیی است اما طولانی مدت بوده و شخص را بسیار ناتوان و ضعیف می کند . شایع ترین علامت ریفلاکس احساس سوزش در وسط سینه که به طرف بالا و گلو نیز کشیده می شود می باشد . این احساس سوزش دائمی نبوده و بیشتر با خوردن بعضی از غذاها ٬ خم شدن به جلو و یا دراز کشیدن در رختخواب در شب بروز می کند . گاهی اوقات ریفلاکس موجب سخت شدن عمل بلع و یا دردناک شدن آن می شود .

بعضی مواقع ریفلاکس معده به مری ممکن است باعث برگشت غذا از معده به دهان و یا احساس تهوع شود .

معمولا برای برطرف کردن علایم تمامی آنچه لازم است تغییر در شیوه زندگی است . همچنین با مصرف برخی از داروهای قابل دسترس در داروخانه و یا در شرایط وخیم تر استفاده از داروها برطبق نسخه پزشک می توان این بیماری را درمان نمود .

لازم به ذکر است در اکثر موارد ریفلاکس معده به مری جدی و خطرناک نیست و وجود این حالت بدین معنی نمی باشد که فرد دچار سرطان شده و یا احتمالا به ان مبتلا خواهد شد . به هر حال افتراق بین سوزش معده با درد در قسمت مرکزی سینه (آنژین قلبی) خصوصا در افراد بالای ۵۰ سال بسیار مهم است . درد آنژین معمولا با فعالیت هایی مانند سریع قدم زدن و بالا رفتن از سربالایی ایجاد می شود و برخلاف ریفلاکس با استراحت سریعا برطرف می شود . بنابراین تشخیص این دو از یکدیگر چندان مشکل نمی باشد . اگر فکر می کنید درد شما مربوط به انژین می باشد بدون معطلی باید به پزشک مراجعه کنید .

احساس ناراحتی در سینه ممکن است علامت آنژین باشد .

در صورت وجود هر یک از موارد زیر باید بدون تاخیر به پزشک مراجعه شود :

۱٫ اولین بار درد در ناحیه مرکزی سینه ایجاد شده است

۲٫ ویژگی درد تغییر م یابد یا شدیدتر از حالت معمول می شود .

۳٫ درد با ورزش ایجاد می شود و با استراحت از بین می رود .

۴٫ درد به بازو و یا گردن کشیده می شود .

۵٫ به جز درد علایم دیگری مانند تعریق ٬ تنگی نفس ٬ ضعف و لرزش وجود داشته باشد

عوامل بروز ریفلاکس

غدد معده با تولید اسید هیدروکلریک و آنزیم پپسین باعث شکسته شدن اولیه غذا می شوند . به علاوه این مواد در ابتدای امر موجب تخریب باکتری های موجود در غذا می شوند .همچنین معده به علت دارا بودن یک لایه پوششی به نام موکوس از اثرات تخریبی اسید و آنزیم در امان می ماند .

وقتی مخلوط ماده غذایی ٬ آنزیم واسید معده را ترک می کنند و وارد روده کوچک (که اولین بخش ان را اثنی عشرمی گویند) می شود یک ماده قلیایی که از لوزالمعده ترشح می شود اسید را خنثی می کند به همین دلیل هیچ اسیبی به اثنی عشر وارد نمی شود .

مری نسبت به اسید بسیار حساس می باشد اما در حالت عادی چون محل اتصال معده به مری توسط یک دریچه محکم بسته شده است محتویات معده وارد مری نمی شود و اسید معده به مری آسیبی وارد نمی کند . گاهی دریچه بین مری و معده کاملا بسته نمی شود و اسید و پپسین معده به طرف مری می روند و باعث بروز مشکلاتی می شوند .

دریچه بین مری و معده دارای دو بخش می باشد : یکی عضله اسفنگتر تحتانی مری (یک عضله حلقوی که مجرای مری را فشار میدهد) و دیگری شکاف موجود در عضله دیافراگم که مری از داخل آن عبور می کند و به آن هیاتوس دیافراگم می گویند . این دو بخش به تنهایی ضعیف می باشند اما وقتی با همدیگر عمل می کنند یک اتصال محکمی را به وجود می اورند . عملکر این اتصال بسیار پیجیده است و در حالت طبیعی توسط واکنش های متعددی قابل کنترل می باشد . برای مثال زمانی که غذا را قورت می دهیم محل اتصال مری به معده شل است تا غذا از مری وارد شود اما زمانی که چیزی نمی خوریم برای جلوگیری از ریفلاکس این دریچه باید محکم بسته باشد .

مشکلات دریچه :

دو دلیل برای وجود مشکل در دریچه بین مری و معده وجود دارد که ممکن است به تنهایی و یا با یکدیگر اتفاق بیافتند . یکی اینکه عضله اسفنگتر که در قسمت تحتانی مری قرار دارد بسیار شل شده باشد و دیگر انکه جایی که مری از دیافراگم عبور می کند دچار نقص شده باشد که اصطلاحا به ان فتق هیاتوس می گویند .

مشکلات عضله اسفنگتر :

در بعضی افراد ممکن است هیچ گونه دلیل واضحی برای خوب کار نکردن عضله اسفنگتر وجود نداشته باشد اما عواملی که می توانند نقش داشته باشند عبارتند از : چاقی ٬ سیگار کشیدن ٬ مصرف زیاد مشروبات الکلی ٬ مصرف بعضی از غذاها (مانند غذاهای چرب ٬ پیاز ٬ غذاهای پر ادویه ٬ شکلات و غذاهای ترش) و مصرف بعضی از داروها . تمام این عوامل بیشتر در هنگام خواب باعث بروز این مشکل می شوند . بنابراین هنگامی که دراز می کشید بیشتر در معرض خطر ابتلا به ریفلاکس قرار می گیرید .

فتق هیاتوس :

گاهی اوقات هیاتوس (سوراخی که در دیافراگم قرار دارد و مری از ان عبور می کند) بسیار بزرگ می شود و اجازه می دهد که قسمت فوقانی معده در بالای دیافراگم دچار لغزش شود . این کار باعث می شود که دو قسمت دریچه بین معده و مری دیگر مقابل هم قرار نگیرند و از قدرت انها کاسته شود و موجب شود ایجاد ریفلاکس شده و اسید به سمت مری برود . داشتن فتق هیاتوس همیشه موجب ریفلاکس نمی شود . در حقیقت بیشتر مردمی که مبتلا به فتق هیاتوس هستند دچار ریفلاکس نمی شوند اما فتق احتمال ابتلا به ریفلاکس معده به مری را افزایش می دهد . هیچکس علت ایجاد فتق هیاتوس را نمی داند اما همه می دانند که این فتق (خصوصا در افراد بالای ۶۵ سال) بسیار شایع می باشد و اغلب در طول زندگی شخص تشخیص داده نمی شود و هیچ مشکلی را نیز بوجود نمی اورد .