بیماری های خواب و راه های درمان آنها

بیماری های خواب و راه های درمان آنها :

مشکلات  خواب ( Sleep  Disordes) در افراد را می توان به دو گروه کلی تقسیم نمود که عبارتند از :

● بروز اختلال در طول خواب .

● مشکلاتی نظیر نارکوپسی که تحت عنوان بیماری های اولیه خواب مورد بررسی قرار می گیرند .

بیماری های اولیه ی خواب :

● بیماری نارکولپسی (Narcolepsy) که یکی از شایع ترین بیماریهای خواب در افراد بین ۱۵ تا ۳۵ سال به شمار می رود. در این بیماری فرد در طول فعالیت روزانه با وجود آنکه دچار کم خوابی نبوده  باز تمایل شدیدی به خواب پیدا می کند ٬ پلک سنگین ٬ عضلات شل شده و به خواب می رود به گونه ای که با کوچکترین تحریک از خواب بیدار خواهد شد و معمولا این خواب بیش از ۱۵ دقیقه به طول نمی انجامد و فرد با ابتلا به آن تا پایان عمر این وضعیت را ادامه خواهد داد . این بیماری در مردان بیش از زنان دیده می شود و ممکن است به همراه برخی بیماری ها نظیر آنسفالیت ، نیمن- پیک ٬ تومورهای بطن سوم و ضربه مغزی بروز نموده و با مشکلاتی نظیر نارسایی قلب و هیستری ٬ صرع لب گیجگاهی ، مشکلات و عوارض ناشی از مصرف برخی دارو ها یا الکل ، حملات TIA و بیماری هیپوتیروییدی اشتباه گرفته شود . علاوه بر این در برخی موارد بروز بیماری نارکوپسی با حالات خاصی همراه است که در ادامه به آنها می پردازیم :

– حالت کاتاپلکسی (Cataplexy) : در ۵۰ تا ۷۰ درصد موارد بیماران به دنبال یک تحریک روحی یا هیجانات عصبی دچار حالتی به نام کاتاپلکسی خواهند شد که حد اکثر چند دقیقه بطول می انجامد . در این حالت بطور ناگهانی سر به جلو افتاده ٬ زانو ها خم و فرد به زمین می افتد اما هوشیاری خود را از دست نمی دهد .

– حالت اتوماتیسم (Automastism) : این حالت که معمولا با صرع لب گیجگاهی اشتباه می شود ٬ فرد مبتلا به نارکولپسی طی فعالیت روزانه ٬ علی الخصوص بعد از ظهرها برای چند ثانیه دچار حرکات غیر ارادی و گیجی شده ٬ در این حالت دیگر قادر به انجام اعمال پیچیده نخواهد بود و با بازگشت به شرایط عادی چیزی را به خاطر نمی آورد .

– حالت فلج خواب ( Sleep paralysis ) : این حالت که در بین مردم به عنوان بختک مشهور است و بدون ابتلای فرد به بیماری نارکولپسی نیز ممکن است بروز نماید معمولا به دنبال خستگی های جسمی و فکری ناشی از فعالیت روزمره در هنگام خوابیدن و یا بیدار شدن احساس شده و در آن با آنکه فرد دارای فعالیت عادی مغزی است نمی تواند حرکت کرده و از جای خود بلند شود .

– بروز توهمات بینایی و شنوایی بسیار واضح با شروع خواب (Hypnagogic hallucinations)

در انتها یاد آور می شویم که در حدود ۱۰ درصد مبتلایان به نارکولپسی ٬ از هرسه حالت فلج خواب ٬ کاتاپلکسی و بروز توهمات بینایی و شنوایی رنج می برند .

● مشکلات تنفسی و آپنه ی خواب (Sleep Apnea) : به طور معمول برخی افراد ( بخصوص کودکان و نوجوانان ) در طول خواب با وقفه های تنفسی کوتاه مدت مواجه می شوند اما در مواردی این وقفه های تنفسی بیش از ۱۰ ثانیه و بطور مداوم ایجاد می شوند و به آن بیماری آپنه خواب  می گویند که موجب بالا رفتن میزان دی اکسید خون شده ٬ در طولانی مدت زمینه ساز مشکلات ریوی و نارسایی های قلبی خواهند بود و لازم است سریعا درمان شود . از علائم آن می توان به افسردگی روزانه ٬ کاهش مهارت ٬ سردرد ٬ خستگی و چرت زدن روزانه ( ممکن است با بیماری نارکولپسی اشتباه شود ) اشاره نمود .

عوامل موثر در بروز آپنه خواب :

– علل محیطی : آکرومگالی ، چاقی بیش از حد ، سندرم پیک ویکین ٬ بزرگی لوزه سوم و لوزه های طرفی ، میکسدم و دیستروفی میوتونیک .

– علل مرکزی : عوامل اولیه ( ایدیوپاتیک) ٬ پولیومیلیت بولبر و بروز سکته ساقه مغز .

● سندرم کلاین – لوین (Kleine – Levin Syndrome ) که در آن فرد به مدت طولانی می خوابد و تنها جهت اجابت مزاج و خوردن غذا آن هم بصورت پرخوری از خواب بیدار می شود .

● تریپا نوزومیازیس آفریقایی یا بیماری خواب ( Sleeping Sickness ) : این بیماری نادر توسط انواع انگل Trypanosoma brucei ایجاد و سبب صدمات مغزی پیرامون بطن سوم شده و یکی از عوامل پرخوابی به شمار می رود .

● راه رفتن در خواب : این بیماری با نیمه بیداری کودکان بین ۵ تا ۱۲ سال و انجام حرکات تکراری یا بطور کامل راه رفتن او همراه است . این حالت در مراحل سوم و چهارم خواب Non-REM ( ساعت اول و دوم خواب ) بروز نموده و با بیدار شدن کودک در این وضعیت ٬ احساس گیجی و منگی نموده و روز بعد نیز چیزی را به خاطر نخواهد داشت . معمولا برای درمان راه رفتن کودک در خواب از اقداماتی حفاظتی جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به او و مصرف دیازپام استفاده می شود .

● وحشت در طول خواب شبانه (Sleep Terror  یا Night Terror ) این بیماری در مرحله Non-REM خواب اتفاق افتاده و فرد با وحشت به اصطلاح  از خواب می پرد و با بیدار شدن از خواب که معمولا با جیغ کشیدن همراه است دچاراضطراب شدید ٬ تعرق ٬ تاکی کاردی و … شده ٬ روز بعد چیزی را به خاطر نخواهد داشت .

● خواب وحشتناک (Nightmare ) این حالت که با مشکلات روحی و حوادث طول روز ٬ اتفاقات و صحنه های ترسناک فیلم ها و پرخوری شبانه مرتبط است ٬ اکثر افراد حداقل یکبار آنرا تجربه نموده اند . خواب وحشتناک درمرحله REM اتفاق می افتد و فرد بعد از پریدن از خواب تمام رویای دیده شده را می تواند بازگو نماید .

برخی بیماری ها که سبب بروز اختلال در خواب می شوند :

● حملات میوکلونیک شبانه ( Nocturnal ) : این بیماری با پرش های عضلانی بخصوص در پاها همراه است که موجب می شود بیمار از خواب پریده و مجددا بخوابد اما صبح خسته و عصبی خواهد بود . این بیماری در افراد مسن شیوع بیشتری دارد .

● سندرم پاهای نا آرام ( Restless Legs Syndrome ) : در این بیماری فرد به هنگام استراحت یا خواب احساس می کند چیزی در پاهایش در حال حرکت است لذا باید پاها را تکان دهد تا جایی که مجبور میشود بایستد و راه برود این بیماری در زمان بارداری تشدید شده و ممکن است با مصرف کاربامازپین یا کلونازپام بهبود یابد .

● سندرم کانال کارپ ( Syndrome   Carpal Tunnel ) : این بیماری سبب گزگز یا خواب رفتگی دستها در فرد می شود و ممکن است او را از خواب بیدار نماید و معمولا فرد مبتلا به اشتباه تصور می کند دلیل این گزگز و مورمور شدن آن است که در طول شب دستش زیر تنه قرار گرفته بوده .

● سردرد خوشه ای ( Cluster Headache ) : سردردی عروقی که در نیمه شب شروع و موجب بیدار شدن فرد می شود و در میانسالان شایعتر می باشد .

● بروز حملات صرعی در بیماران مبتلا به صرع در طول شب که با تنظیم دارو های ضد صرع بهبود می یابد .

● اختلال خواب و بی خوابی شایع در افراد دچار افسردگی و بیمار های دوقطبی ( Bipolar disorders )

● دندان کروچه ( Bruxism ) که می تواند موجب خرابی دندانهای بیمار شود و جهت درمان ُبنزودیازپین تجویز می شود .

● بیماری های عضوی ( Organic Diseases ) نظیر :

– زخم معده

– خونریزی مغزی در افراد مبتلا به پرفشاری خون

– حملات قلبی

– سردرد های ناشی از وجود تومور مغزی

– حمله های آسم

– شب ادراری

منابع : بیماری های مغز و اعصاب و عضلات .