عقب ماندگی ذهنی

هوش زمینه ای فطری است که میزان آموزش پذیری فرد و حداکثر دست آوردهای او را معلوم می کند در برخی موارد میزان آموزش پذیری به گونه ی چشمگیری پایین تر از دیگران می باشد این گروه را به اصطلاح عقب مانده های ذهنی می نامند که همواره در طول تاریخ مورد سرزنش و اذیت و آزار قرار گرفته اند.

در سال ۱۸۹۰ برای اولین بار افق تازه ای در جهت شناخت و طبقه بندی عقب مانده های ذهنی با ورود اصطلاح آزمون ذهنی در ادبیات روانشناسی ایجاد شد تا به تدریج مفهوم هوشبهر یا IQ آی کیو مطرح شد.

تشخیص کودکان عقب مانده ذهنی :

کودکان مبتلا به عقب مانده ی ذهنی تشکیل گروهی بسیار نامتجانس را می دهند به طوری که برخی از آنها بی نیاز از مراقبت بوده در حالی که کنترل و ادراره ی برخی دیگر بسیار مشکل و نگهداریشان در خانه غیر ممکن است. عده ای از عقب مانده های ذهنی ناتوانی هایی جزئی دارند که صرفا در فرایند تحصیل نمود می یابد عده ای نیز چنان ناتوانند که حتی در دوره ی نوجوانی نشستن ، حرف زدن و بازی کردن را نیاموختند در این میان عده ای عقب ماندگی خود را به دلایل ژنتیکی از والدین به ارث بردند و عده ای دیگر بعدها آسیب دیده یا در محیط های سردو بی تفاوت مکررا ناکام مانده اند.

عقب ماندگی ذهنی یک وضعیت ویژه ی کارکردی است که در کودکی آغاز شده و به جهت محدودیت های هوش و رفتار های انطباقی از دیگران متمایز می شود در واقع این وضعیت نوعی انعکاس تناسب بین قابلیت های افراد و انتظارات محیط آنهاست که تداعی کننده ی نوعی بی کفایتی در کلیه ی جنبه ها می باشد هرچند عقب ماندگی ذهنی یک سندرم رفتاری است که علت آن مکانیزم ، سیرو پیش آگهی واحدی ندارد میان متخصصان در تشخیص سه محور هوشبهر (IQ) آی کیو ، عملکرد اطباقی و سن شروع اشتراک نظر وجود دارد لذا برای اینکه بتوان شخصی را عقب مانده خطاب کرد باید عملکرد او طی اجرای مقیاس های هوش و رفتارهای انطباقی به طور قابل ملاحظه ای زیر حد متوسط باشدعلاوه بر این شرایط ذکر شده باید طی ۱۸ سال اول رشد مشهود شده باشد.

در صورتی که میانگین هوشبهر یا آی کیو فرد طبیعی را ۱۰۰ و انحراف استاندارد آن را ۱۵ در نظر بگیریم آی کیو عقب مانده ذهنی حداکثر ۷۰ خواهد بود که از طریق آزمون های هنجار شده در جامعه به دست می آید.

عامل سن در تشخیص عقب ماندگی ذهنی و تمایز بین این اختلال با سایر اختلالات مشابه عامل تعیین کننده ای به حساب می آید به همین خاطر هرگونه افت در توانش های هوشی بعد از سن ۱۸ سالگی تحت عنوان زوال عقل بررسی می شود. طبیعی است در صورتی که کودک عقب ماندگی ذهنی داشته باشد بعد از یک تصادف یا آسیب مغزی آهنگ افت توانایی ذهنی اش سریعتر می شود.

نکات ضروری در تشخیص عقب ماندگی ذهنی :

۱ – ارزیابی معتبر : گروه های مختلف فرهنگی و زبانی را در نظر می گیرد آنجنان که تفاوت های موجود در ارتباطات و عوامل رفتاری را دربرگیرد. فرهنگ یا قومیت افراد شامل زبانی است که در خانه بدان تکلم می کنند بنابراین ارتباط غیرکلامی و رسم هایی که ممکن است در نتیجه ی نهایی موثر باشند ، ازین رو باید در ارزیابی معتبر در نظر گرفته شوند.

۲ – وجود محدودیت ها در مهارت های انطباقی : در متن محیط های اجتماعی به طور مشخص شامل افراد هم سن و در رابطه با نیازهای اختصاصی برای حمایت هاست. محیط های اجتماعی به منزل ، همسایه ها ، مدرسه و همچنین محیط های دیگر که افراد هم سن به طور معمول زندگی یا کار می کنند اطلاق می شود.

منظور از همسالان لحاظ نمودن افراد با یک زمینه ی فرهنگی و زبانی است بنابراین تأیین مهارت های انطباقی با تحلیل نیازهای حمایتی و توانایی محیط برای فراهم آوردن چنین حمایت هایی هماهنگ می گردد.

۳ – محدودیت های انطباقی خاص : این محدودیت ها اغلب با نقاط قوت در دیگر مهارت های انطباقی یا دیگر قابلیت های فردی همراه است افراد مبتلا ، نقاط قوتی هرچند ضعیف در قابلیت های فردی دارند که مستقل از عقب ماندگی آنهاست.

۴ – با فراهم آوردن حمایت هایی فراتر از یک دوره ی نگهداری غالبا کارکرد زندگی شخص عقب مانده ی ذهنی ، شامل تنظیم خدمات ، شخص حمایت کننده مطابق با نیازهای افراد ، بهبود می یابد.