تشخیص و درمان زردی در نوزاد

در مواجهه با هر نوزادی باید دقت نماییم تا اگر نوزاد زرد است متوجه شویم .

رنگ پوست به محتوای خون موجود در عروق سطحی پوست ٬ رنگدانه ملانین و بیلی روبین وابسته است . بنابراین برای مشخص شدن زردی بهتر است ابتدا انگشت خود را روی پوست نوزاد قرار داده و پس از وارد اوردن کمی فشار آنرا بردارید و بلافاصله در جای انگشت خود رنگ واقعی پوست را نگاه کنید .

افرادی که بطور روزمره با نوزاد تماس دارند به حدی تجربه دارند که بر اساس شدت و وسعت زردی در پوست می توانند مقدار بیلی روبین سرم را حدس بزنند .

ایشان معمولا زردی در حد سر و گردن را معادل بیلی روبین ۵ میلی گرم درصد ٬ زردی در حد سینه را معادل بیلی روبین ۱۰ ٬ زردی در زیر شکم را معادل بیلی روبین ۱۵ و زردی در کف دست و پا را معادل ۲۰ میلی گرم درصد میدانند .

اگر تجربه کافی ندارید برای بررسی مقدار بیلی روبین می توانید از روش های غیرتهاجمی تخمین بیلی روبین استفاده کنید . مثلا از دستگاه بیلی چک یا بیلی تست استفاده کنید که بدون نیاز به خون گیری بر اساس تغییرات جذب نوری که به پیشانی نوزاد تابانده می شوند بیلی روبین سرم را تعیین می کند .

البته هیچکدام از این روشها به اندازه گیری آزمایش خون و اندازه گیری بیلیروبین سرم توسط روشهای آزمایشگاهی دقت ندارند . بنابراین در مواردی که از نظر بالینی شدت زردی زیاد است باید درخواست آزمایش بیلیروبین شود و براساس جواب آزمایش یا اقدام درمانی را شروع کنید و یا بصورت سریالی بیلیروبین را با فواصل (۲۴-۶ ساعت یکبار) اندازه گیری نمایید تا مقدار بیلی روبین شروع به کاهش کند .

در موارد زیر آزمایشات تکمیلی نیز باید درخواست شود :

بیلیروبین بند ناف بیش از mg%4 ٬ بروز زردی در ۲۴ ساعت اول تولد ٬ سرعت افزایش بیلیروبین بیش از mg%5 در روز یا ۵/۰ میلی گرم درصد در ساعت ٬ بیلی روبین سرم بیش از mg%12 در نوزادان ترم و بیش از ۱۴-۱۰ میلی گرم درصد در نوزادان پره ترم و زردی هایی که بیش از ۲ هفته طول بکشد .

در این موارد علاوه بر اندازه گیری بیلیروبین باید آزمایشات Retic ٬ CBC٬ گروه خون وRh مادر و نوزاد ٬ تست کومبس ٬ G6PD ٬ لام خون محیطی از نظر مورفولوژی نیز انجام شود .

درمان بیماری زردی (  یرقان ) :

هدف از درمان بیماری زردی کاهش میزان بیلیروبین غیر مستقیم است بطوریکه بیلیروبین از حد خطرناک آن Critical level)) بیشتر نشود . منظور از حد Critical سطحی از بیلیروبین غیر مستقیم است که اگر مقدار بیلیروبیت غیر مستقیم از آن سطح بیشتر شود احتمال بروز آنسفالوپاتی ناشی از رسوب بیلیروبین در قاعده مغز یعنی کرنیکتروس بوجود می آید .

روشهای مختلف برای کاهش زردی ( یرقان ):

۱٫ استفاده از tin protoporphyrin یاSn  :این دارو مانع از تبدیل هموگلوبین به بیلیروبین میشود . البته این دارو در مراحل تحقیقاتی است و هنوز وارد بازار دارویی نشده است .

۲٫ استفاده از فتوتراپی : در صورتی که به پوست بدن نوزاد دچار زردی نوری با طول موج ۴۷۰-۴۲۰ نانومتر (طول موج نور ابی) تابانده شود بیلیروبین به ایزومر نوری تبدیل می شود که بدون نیاز به کنژوگاسیون میتواند از طریق ادرار دفع شود .

برای این منظور نوزاد را زیر دستگاه فتوتراپی قرار میدهند چشم ها و دستگاه تناسلی نوزاد باید پوشانده شود و نور فتوتراپی باید ۲۰-۱۵ سانتی متر از بدن نوزاد فاصله داشته باشد و هر ۲ ساعت وضعیت نوزاد در زیر فتوتراپی تغییر کند تا تمام پوست در معرض نور قرار گیرد .

در نوزادانی که دچار هیپر بیلیروبینمی مستقیم هستند فتوتراپی باعث بروز سندرم bronze baby میشود و تغییر رنگ برنزه که در نوزادان ایجاد میشود تا چند ماه ادامه می یابد . فتوتراپی در نوزادان مبتلا به پورفیری ممنوع میباشد .

۳٫ تعویض خون : در مواردی که بیلیروبین از حد Critical بسیار بالاتر است و یا کمی بالاتر از حد Criticalاست ولی با فتوتراپی در عرض ۶-۴ ساعت به زیر حد Critical نمیرسد انجام تعویض خون برای پیشگیری از بروز کرنیکتروس الزامی است .

برای تعویض خون باید ۲ برابر حجم خون نوزاد (یعنی cc/kg 85 ×۲ ) از خون کامل تازه (حداکثر۵-۳ روز از جمع اوری خون گذشته باشد) آماده شود .

توجه : جهت آشنایی با زردی و اصطلاحات مربوطه به مقاله بیماری زردی چیست مراجعه نمایید .