تشخیص عقب ماندگی ذهنی

در صورت مشاهده ی افراد با ضریب هوشی ۷۱ تا ۸۴ عنوان هوش مرزی به آنها اطلاق شده و این کودکان در برخی حیطه های رفتاری عملکرد بالایی نشان می دهند برخی دیگر نیز به صورت مشخص عقب ماندگی دارند با این حال آی کیو بالای ۷۱ داشته و تمایز بین عملکرد هوشی و عقب ماندگی ذهنی هنگامی که این وضعیت با اختلالات رفتاری دیگر نظیر اسکیزوفرنیا همراه است ، بسیار مشکل خواهد بود.

انجمن روانپزشکی آمریکا APA در آخرین طبقه بندی خود عقب ماندگی ذهنی را بر اساس ۵ مقوله تحت عناوین خفیف ، متوسط ، شدید ، عمیق و نامشخص S.U. طبقه بندی کرده است.

الف – عقب ماندگی خفیف : در این گروه افراد با ضریب هوشی ۵۰ تا ۷۰ درصد چهارپنجم عقب مانده ها را تشکیل می دهند که ظاهری عادی داشته و عاری از هر گونه نقص حسی ، حرکتی و کلامی تا سن مدرسه کلامی بوده و تا سن مدرسه تشخیص داده نمی شود. این عده تا اواخر نوجوانی می تواند تا کلاس پنجم درس خوانده و سازگاری اجتماعی را به طور نسبی فراگیرند و به تدریج مهارت های اجتماعی و حرفه ای لازم را برای حداقل خودکفایی در ممواقع عادی و نه مواقع استرس زا بیاموزند.

ب – عقب ماندگی متوسط : این افراد که یک دهم عقب مانده ها را تشکیل می دهند دارای ضریب هوشی ۳۵ تا ۵۵ درصد هستند. این عده قادر به صحبت و برقراری حداقل ارتباط بوده و مراقبت از خود را به طور نسبی یاد می گیرند. در امور درسی از سن ۶ تا ۲۰ سالگی احتمال اینکه از کلاس دوم فراتر روند کم است اما می توانند تردد در جاهای آشنا را یاد بگیرند از سن ۲۱ سالگی به بالا با همراهی سرپرست می توانند در کارهای غیر تخصصی و ساده از خود مراقبت کنند ، تحت استرس اجتماعی و اقتصادی خفیف نیاز به سرپرستی و راهنمایی دارند.

ج – عقب ماندگی شدید ذهنی : این گروه ۴ درصد عقب مانده ها را تشکیل داده و هوشبهر یا آی کیو آنها ۲۰ تا ۴۰ درصد است تا سن پنج سالگی رشد حرکتی ضعیفی داشته و حداقل تکلم را دارند از آموزش های خودیاری نفع نمی برند و فقدان یا حداقل مهارت های برقراری ارتباط را نشان می دهند.

از سن ۶ تا ۲۰ سالگی می توانند صحبت کنند و ارتباط با دیگران را یاد بگیرند در افراد عقب مانده شدید ذهنی می توان آموزش های اساسی بهداشتی را آموزش داد اما قادر به استفاده از آموزش های حرفه ای نیستند.

از ۲۱ سالگی به بالا عقب مانده ی ذهنی می تواند تحت مراقبت کامل در مراقبت از خویش به طور نسبی مشارکت کند و در محیط های کنترل شده مهارت محافظت از خود را در سطح قابل قبولی یاد بگیرد.

د – عقب ماندگی عمیق ذهنی : این گروه کمتر از یک درصد از عقب مانده های ذهنی را تشکیل داده و آی کیو آنها ۲۰ تا ۲۵ است. حداقل توانایی را در عملکرد های حسی – حرکتی دارند ، محتاج پرستاری و حمایت دائمی هستند. در موارد محدود می توانند توانایی مراقبت از خود ، تکلم و رفتارهای اجتماعی ساده را فراگیرند اما در هر حال نیازمند پرستاری و مراقبت دائمی هستند.

ه – عقب ماندگی ذهنی نامشخص : ضریب هوشی افراد این گروه پایین تر از ۷۰ درصد می باشد و شدت عقب ماندگی در آنها به دلایل مختلف قابل اندازه گیری نیست.

همه گیری جنسیتی عقب ماندگی ذهنی :

میزان شیوع عقب ماندگی ذهنی بر اساس آمارهای مختلف متفاوت است. آمار نشانگر آن است که پسرهای عقب مانده حدودا یک و نیم برابر دخترهای عقب مانده می باشد.