واکسن

از قرن های قبل بشر می دانسته که افرادی که مبتلا به یک بیماری خاص می شوند دیگر به آن بیماری مبتلا نخواهند شد.تا اینکه اولین بار ادوارد جنر در سال ۱۷۹۶ از آبله گاوی برای واکسیناسیون بر علیه آبله انسانی استفاده کرد. کارهای او را بعد ها لوئی پاستور ادامه داد واصول واکسیناسیون را پا یه ریزی کرد.

مقصود از واکسیناسیون محافظت بدن در مقا بل بیماری های عفونی است و واکسن در واقع همان عامل عفونی است که به نحوی تغییر کرده است که ایجاد بیماری حاد نمی کند و یا فراورده های آن است که قدرت آنتی ژنیک دارد.

راه های ایجاد مصونیت یا ایمونیزاسیون  ( ایجاد مصونیت )

عدم ابتلاء به بیماری ها را که محافظت یا پرو فیلاکسی  می نامند به دو صورت امکان پذیر است.

ذاتی

که در این مورد اصولا انسان و یا برخی از حیوانات به بیماری های خاصی دچار نمی شوند یا برخی از بیماری ها فقط در حیوانات دیده می شود و انسان به آن بیماری مبتلا نمی شود و بالعکس اکتسابی که ایمنی حاصل از محیط کسب می شود که خود به دو صورت فعال و غیر فعال وجود دارد.

پروفیلاکسی اکتسابی غیر فعال

که در واقع نوعی ایمنی موقتی و گذرا ایجاد می کند و می تواند به صورت طبیعی و یا عمدی صورت بگیرد. در نوع طبیعی آن از طریق جفت این ایمنی از مادر به جنین منتقل می شود.

IgGآنتی بادیی که ایجاد مصونیت می کند از طریق گیرنده اختصاص خود بر روی جفت به جنین منتقل شده و قادر است نوزاد را در مدت زمان کوتاهی (حداکثر تا ۶ ماه) در مقابل بیماری هایی که مادر به آن مصون است محافظت نماید. دستگاه گوارش نوزاد به سبب آنتی بادی هایی که از طریق شیر مادر به بدن نوزاد راه پیدا می کنند محافظت می شود.

در نوع عمدی آن با تزریق ایمنی سرم (سرم غنی از آنتی بادی مورد نظر ) به فرد مصونیت موقت ایجاد می شود.به این روش سروتراپی یا سرم درمانی گفته میشود.در درمان بعضی از بیماری ها نظیر کزاز،دیفتری ،مار گزیدگی ، عقرب گزیدگی و هاری.سرو تراپی برای خنثی کردن سموم ترشح شده از میکروب ها کاربرد درمانی سریع دارد گاهی نیز سرو تراپی برای پیشگیری بکار می رود.در این روش آنتی بادی اختصاص ضد آنتی ژن خاصی را به بدن فرد تزریق مینماید تا از بروز یک بیماری جلوگیری نماید مثل تزریق گاما گلوبین به افرادی که در خطر ابتلاء به هپاتیت به سر می برند(خانواده افرادی که بیمار مبتلا به هپاتیت دارند) و یا تزریق روگام ( آنتی D ( به مادران Rh- با بارداری Rh+  مقدار گاما گلوبین بر حسب کیلو گرم وزن بدن و به صورت داخل عضلانی تزریق می شود.

پروفیلاکسی اکتسابی فعال

این مصونیت طولانی مدت بوده گاهی تا آخر عمر ادامه پیدا می کند.ابتلا به بعضی از بیماری ها انسان را در مقابل ابتلا مجدد آنها مصون می سازد این امر به علت تشکیل سلول های خاطره ای بر علیه آن پاتوژن خاص است که به محض ورود آن میکروارگانیسم با تکثیر انبوه خود تولید آنتی بادی و یا موارد واسطه ایمنی کرده و سریعاَ از رشد میکروارگانیسم و آلودگی بدن جلوگیری میکند.

گاهی اوقات نیز به طور عمدی بدن را با آنتی ژن های بیماریزا مجاورت می دهند تا ایجاد مصونیت شود و به این عمل واکیناسیون و به عامل تزریق شده واکسن می گویند.