رد پیوند

جایگزینی اعضای از بین رفته و یا تخریب شده به وسیله عضو سالم از دیرباز مورد توجه پزشکان و افراد مختلف بوده است . حتی آنچه که از تاریخچه پیوند در دست ماست به قرن های قبل از میلاد مسیح باز می گردد . اگر چه بسیاری از پیوند های انجام گرفته به علت عدم شناخت آنتی ژن های سازگاری نسجی ٬ پس زده می شد امروزه با پیشرفت در این زمینه ٬ پیوندهای بسیاری انجام می شود .

معمولا پیوند بین دهنده و گیرنده عضو به سه صورت امکانپذیر است :

۱ – پیوند اتوگراف : که دهنده و گیرنده یکی است که معمولا بیشتر در مورد پوست ٬ عروق و دندان این نوع پیوند دیده می شود که از مناطق سالم به مناطق آسیب دیده پیوند زده می شود . مثلا در سوختگی ها از پوست ٬ در گرفتاریهای عروق قلبی از عروق پا و … استفاده می شود .

۲ – پیوند آلوگراف : این پیوند بین دو فرد از یک گونه با درصد تشابه MHC دهنده و گیرنده بالا انجام می شود که شایع ترین نوع پیوند نیز می باشد .

۳ – پیوند ایزوگراف : پیوند میان دوقلوهای یک تخمی را ایزوگراف می نامند .

۴ – پیوند گزنوگراف : پیوند گزنوگراف میان دو گونه متفاوت می باشد مانند انسان و خوک .

در پیوند اتوگراف اگر مسائل تکنیکی رعایت شود پیوند موفق است . در پیوند آلوگراف باید علاوه بر سازگاری گروه های خونی و Rh بین دهنده و گیرنده ٬ حداکثر سازگاری MHC نیز وجود داشته باشد . پیوند گزنوگراف به غیر از مدل های تجربی معمولا از بافت های خاص انجام می شود که امکان پس زده شدن آن کمتر باشد .

چگونگی رد عضو پیوندی : رد عضو پیوندی را بر اساس آسیب های بافتی و شدت آن به سه نوع فوق حاد ٬ حاد و مزمن تقسیم می کنند .

۱ – رد پیوند فوق حاد : رد پیوند فوق حاد بسیار سریع و با انسداد عروق خونی بافت پیوندی به علت ترومبوز است که دقایقی پس از پیوند رگ های عضو پیوندی به رگ های بدن گیرنده اتفاق می افتد . در واقع قبل از واکنش های التهابی باعث سیانوزه شدن عضو و رد آن می شود .

مکانیسم رد پیوند فوق حاد به علت وجود آنتی بادی هایی است که قبلا بر علیه آنتی ژنهای عضو پیوندی در بدن گیرنده وجود دارد ( نظیر آنتی بادی های طبیعی ضد گروه های خون و یا آنتی بادی های ضد HLA که در اثر انتقال خون  ٬ پیوند قبلی عضو  و یا حاملگی ایجاد شدده است ) این آلو آنتی بادی ها به جدار اندوتلیوم عروق چسبیده با فعال شدن سیستم انعقادی ترومبوز و با فعال شدن سیستم کمپلمان تخریب اتفاق می افتد .

۲ – رد پیوند حاد :  در این نوع رد پیوند که چند روز تا چند هفته بعد از پیوند دیده می شود دو نوع واکنش در عضو پیوندی مشاهده می شود.

الف ) التهاب عروق عضو پیوندی که به دلیل وجود آنتی بادی های IgG ضد MHC است و با فعال سازی کمپلمان موجب التهاب عروق می شوند که سرانجام منجر به نکروز عروق خونی پیوند می شود علاوه بر آن لنفوسیت های T نیز بر علیه سلولهای آندوتلیال عروق عضو پیوندی وارد عمل شده و با سیتوکین های آزاد شده موجب بروز التهاب و سرانجام نکروز می شوند.

ب ) نکروز سلولهای پارانشیمال عضو پیوندی است با ارتشاح لکوسیتی و فعال شدن سلولهایی نظیر ماکروفاژها و لنفوسیت ها ( CTL و NK ) اتفاق می افتد. لنفوسیت های TCD+8 احتمالا مهمترین سازوکار رد حاد سلولی را بر عهده دارند .

۳ – رد پیوند مزمن : این رد پیوند با ایجاد فیبروز در ساختمان طبیعی عضو ایجاد می شود . این نوع واکنش چند ماه تا چند سال بعد از پیوند اتفاق می افتد . در این نوع رد پیوند دو دلیل برای ایجاد فیبروز می توان بیان نمود . اول اینکه دسته ای از لنفوسیت های Th و ماکروفاژهای فعال شده ٬ فاکتورهای رشد سلولهای مزانشیمال را ترشح می نمایند ( نظیر فاکتور رشد پلاکتی ) دوم اینکه به علت پاسخ ایسکمی مزمنی اتفاق می افتد که در اثر آسیب رگهای خونی بروز می کند .

انسداد رگ ها شایع تر است و به علت تکثیر سلولهای عضله صاف جدار عروق ایجاد می شود . که به آن آرترواسکلروز پیوند و یا رد پیوند تسریع شده می گویند که ممکن است چن ماه پس از پیوند اتفاق بیفتد .

منبع :

فشرده ایمونولوژی ( پریوش ابراهیمی – نپتون نیک انجام )