رادیولوژی دیجیتال ( رادیوگرافی دیجیتال )

در سالهای اخیر رادیولوژی دیجیتال ( رادیوگرافی دیجیتال ) در اکثر کشورهای جهان به تدریج جای تصویربرداری های سنتی با پرتوی ایکس ( رادیولوژی با تیوب های low و فیلم ) را گرفته است . با این وجود بر اساس آمار رسمی از ۱۳۰۰ مرکز رادیولوژی در کشور ٬ کمتر از ۳۰ مرکز ٬ از رادیولوژی دیجیتال استفاده می نمایند که در این میان تنها مراکز معدودی دارای سیستم های رادیولوژی با فلت پنل و سایر دتکتور های تصویر برداری با اشعه ایکس هستند و بقیه دارای سیستم های ارتقاع یافته و نیمه دیجیتال سی ار ( CR ) هستند که به دلیل امکان استفاده از اکثر قسمتهای سیستم های رادیولوژی سنتی ٬ در این سیستم ( تنها کاست مورد استفاده در رادیولوژی سنتی جای خود را به کاست های CR داده که در کارتخوان دستگاه تصویر دیجیتال ایجاد می شود و امروزه در اکثر کشور های پیشرفته استفاده از آنها نیز منسوخ شده است ) تغییر چشمگیری در کاهش دز اشعه و تنظیمات اتوماتیک دیافراگم و … که در سایر روش های رادیولوژی دیجیتال وجود دارند مشاهده نمی شود .

البته ریشه مشکل کمبود مراکز رادیولوژی دیجیتال در کشور به هزینه بالای خرید این دستکاه ها باز می گردد . از اینرو وزارت بهداشت آیین نامه ای مبنی بر الزام مراکز تصویر برداری تازه تاسیس در نصب سیستم های دیجیتال رادیوگرافی مصوب نموده که نتیجه درخور توجهی را به دنبال نداشته و باوجود صدور بیش از ۱۳۰ مجوز تاسیس ٬ تنها حدود ۷ تا ۱۰ مرکز راه اندازی شده است لازم به ذکر است که این آیین نامه تاکنون مورد تایید اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت نیز قرار نگرفته است .

مزایای سیستم های رادیولوژی دیجیتال و نیمه دیجیتال ( سی ار CR ) :

● در رادیولوژی تمام دیجیتال نسبت به رادیولوژی سنتی ضریب خطا بسیار پایین تر می باشد زیرا بر اساس نرم افزار داخلی دستگاه دز اشعه و تمامی کمیت های تصویر برداری بصورت خودکار ( یا نیمه خودکار ) تنظیم و بهینه شده و اثر نقش بسته بر روی دتکتور بطور همزمان شدت پرتو خروجی از تیوپ رادیولوژی را کنترل می نماید . این خود باعث می شود علاوه بر کاهش دز اشعه و حذف تعداد دفعات تکرار تصویر برداری ٬ تصویر بسیار مطلوبی ایجاد شود همچنین بر اساس مشخصات دتکتور مورد استفاده در این سیستم ها ٬ نرم افزار داخلی سیستم بصورت خودکار اقدام به اصلاح تصویر خروجی از دتکتور می نماید تا تصویری در نهایت دقت و کیفیت ایجاد شود . البته بجز امکانات تغییر و اصلاح نرم افزاری بر روی تصاویر و کمی بهتر شدن کیفیت آنها ( به دلیل ماهیت کاست های CR ) شاهد بهینه شدن تابش پرتو ایکس ( در نتیجه کاهش دز دریافتی بیمار ) و کنترل همزمان بر روی تصویر در حال ثبت در سیستم های سی ار نمی باشیم .

● پشتیبانی از سیستم Pacs و ( picture archiving communication systems ) : این سیستم شامل تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری جهت ایجاد یک شبکه داخلی بین تمامی تجهیزات تصویر برداری در مرکز درمانی ٬ سیستم ذخیره و آرشیو تصاویر با فرمت دایکام ( که خود شامل مکانی امن دارای حجم بسیار بالایی از حافظه سخت افزاری ( Hard Disc )  جهت ذخیره تصاویر و سایر مشخصات بیماران می باشد ) ٬ ارتباط با محل مشاهده و تفسیر تصاویر گرفته شده ( Work Station ) و در نهایت قابلیت تبادل اطلاعات تصاویر با سایر مراکز درمانی و اینترنت می باشد . این سیستم در محیطی امن ( جلوگیری از احتمال هرگونه دستکاری در تصاویر رادیوگرافی بخصوص در پزشکی قانونی جهت ارائه به مراکز قانونی توسط حفظ و نگهداری اصل تصاویر در مرکز تصویر برداری ) امکان مشاهده و دسترسی پزشکان به تصاویر و سابقه بیماران را بصورت آنلاین ( که نیازمند خطوط پر سرعت اینترنتی میی باشد ) ٬ فراهم می آورد .

البته این در صورتی است که تمامی مراکز درمانی در سطح کشور به این سیستم مجهز و آنرا پشتیبانی نمایند زیرا اصولا این سیستم بصورت یک سیستم یکپارچه بین مراکز درمانی طراحی شده است .

● با حذف فیلم در رادیوگرافی دیجیتال ٬ هزینه تهیه فیلم رادیولوژی ٬ دارو های ظهور و ثبوت فیلم ٬ خرید و نصب تجهیزاتی نظیر پاس کاست ٬ دستگاه ظهور و ثبوت فیلم ( پروسسورها ) و آلودگی های زیستی ناشی از فیلم های رادیولوژی کاهش می یابد .

● با استفاده از رادیولوژی دیجیتال فاصله زمانی بین اقدام جهت تصویر برداری و تحویل تصویر نهایی رادیولوژی بسیار کاهش می یابد . از اینرو این سیستم ها جهت استفاده در موارد اورژانس بسیار مناسب خواهند بود .